„ესაა რეალური გზა, რომელიც ქვეყანას ამ ჩიხიდან გამოიყვანს“ - როგორ აფასებს 7-8 მარტის მოვლენებს ვახტანგ ძაბირაძე

საკანონმდებლო ინიციატივა, რომელიც ხელისუფლებამ პროამერიკულად გაგვაცნო, აშშ-ისა და ევროპისგან ანუ საქართველოს დასავლელი პარტნიორებისგან პრორუსულად გამოცხადდა, რამაც რუსთაველის გამზირზე უამრავი ადამიანი გამოიყვანა. მასშტაბურ პროტესტს, რომლის ძირითადი შემადგენელი ახალგაზრდობა იყო, მოჰყვა კანონპროექტის სასწრაფო გაწვევა... როგორ განვითარდება პოლიტიკური პროცესები და რა არის საუკეთესო გამოსავალი? - პოლიტიკური ანალიზისთვის „ვერსია“ ვახტანგ ძაბირაძეს დაუკავშირდა.

- ბატონო ვახტანგ, არცთუ დიდი ხნის წინ, როცა თქვენთან ინტერვიუ ჩავწერე, თქვით, ხალხი ქუჩაში გასაპროტესტებლად აღარ გამოდისო. რამდენიმე დღის წინ კი რუსთაველზე უამრავი ადამიანი შეიკრიბა, როგორ აფასებთ ამ პროცესს?

- როცა ვამბობდი, ხალხი ქუჩაში არ გამოდის-მეთქი, იმას ვგულისხმობდი, რომ ეს იყო მცდელობა პარტიული ხაზით გამოეყვანათ ხალხი აქციაზე, თორემ ხალხი ქუჩაში გამოვიდა, როცა ევროკავშირთან დაკავშირებული პრობლემა იყო და დარწმუნებული ვარ, ხვალაც თუ რომელიმე პოლიტიკური ძალა დაიწყებს ისევ ხალხის მობილიზებას, არც მაშინ იქნება აჟიოტაჟი. ამას ხაზს იმიტომ ვუსვამ, რომ ერთია პოლიტიკოსების სურვილი, განწყობა და მეორეა საფრთხე, რომელიც საზოგადოებამ იგრძნო.

ალბათ, დააკვირდით, რომ ეს არ იყო პარტიული აქცია, ეს იყო საზოგადოებრივი პროტესტი პოლიტიკური ნიშნით. სხვათა შორის, საქართველოში პირველად მოხდა, როცა საზოგადოებრივ-პოლიტიკური სპექტრი გაერთიანდა და ეს იყო ერთობლივი პროტესტი ამ კანონის წინააღმდეგ, რადგან გაერთიანდა ყველა, ვინც კი მეტ-ნაკლებად რამეს წარმოადგენს ამ ქვეყანაში და არ არის „ქოცური“ საზოგადოების ნაწილი, თუმცა იქაც კი არაა ერთიანობა. ნახეთ, რომ ამ აქციაზე პოლიტიკოსებს მაინცდამაინც გულმხურვალედ არ ხვდებოდნენ...

- დიახ, გიორგი ვაშაძე ბოლოს ტრიბუნასთანაც კი არ მიუშვეს და სიტყვის თქმის საშუალება არ მისცეს...

- სწორედ ამას ვგულისხმობ. ხელისუფლებამ ვერ გაარჩია პარტიული და საზოგადოებრივი პროტესტი. როცა საზოგადოებრივ პროტესტთან გაქვს საქმე, ლაპარაკი იმაზე, რომ ვიღაცის მიერ დაკვეთით გაკეთებულია, ამ საზოგადოების შეურაცხყოფაა და უფრო უარყოფით რეაქციას იწვევს, ვიდრე - დადებითს. ამას ცდილობს ხელისუფლება, წარმოაჩინოს, რომ ეს იყო ვიღაცის მიერ ინსპირირებული პროცესი, არადა, ასე არ იყო.

რეალურად, საზოგადოებამ იგრძნო, თუ საით მიდიოდა პოლიტიკური პროცესი და ამ პროცესს აღუდგა წინ. არა მხოლოდ ერთ კანონს, რომელიც ნიშან-სვეტი იყო, არამედ, ზოგადად, ამ პროცესს...

- ხელისუფლებამ კანონპროექტი გაიწვია. ერთია, რასაც ღიად ამბობენ, მაგრამ როგორ ფიქრობთ, მართლა ვერ აანალიზებენ, რომ პროტესტი საყოველთაო და არაპარტიულია?

- წესით, უნდა გააანალიზონ. სანამ ამ კანონს მიიღებდნენ, ეს მანამდეც უნდა სცოდნოდათ. არ ვიცი, ვინ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ეს კანონი ასე სწრაფად გაეტანათ, თუმცა კანონის მიღების პროცესიც არასწორი იყო. გამოაცხადეს, რომ ხუთშაბათს მიიღებდნენ და რომ ნახეს, აქცია დაიშალა, სასწრაფოდ მიიღეს. ეტყობა, რაღაც ხიფათს გრძნობდნენ, მაგრამ ასეთი მასშტაბის თუ იქნებოდა, არ ელოდნენ.

ხატზე შემიძლია, დავიფიცო, გულწრფელად მინდა, რომ ხელისუფლებამ იგრძნოს ეს პროტესტი და მსგავსი შეცდომები არ დაუშვას, რადგან მეორედ პროტესტი იქნება გაცილებით ძლიერი და მასშტაბური, თუ კიდევ ანალოგიური შეცდომა დაუშვა ხელისუფლებამ. არ კმარა მხოლოდ ის, რომ წაიღეს, გაიწვიეს უკან, ხელისუფლებამ უნდა მოძებნოს გზა, რომ ამ პროტესტს არ მოჰყვეს გაგრძელება, რისი განეიტრალებაც მეტ-ნაკლებად მოხდა სწორი გადაწყვეტილებით, კანონის უკან გაწვევით. ის, რომ ვიღაცები შეეცოდათ, ამას ყურადღებას არ ვაქცევ, რადგან ცოტა ხნის წინ არავინ შეცოდებიათ, როცა ხალხს რეზინის ტყვიები დაუშინეს. მაშინაც იგივე გუნდი იყო ხელისუფლებაში და დღესაც იგივე საპარლამენტო გუნდია...

აღარ მინდა, რომ ასეთი შეცდომა კიდევ დაუშვან და უნდა მოიძებნოს გზები, რომ საქმეები, რომლებზეც პრემიერი აქცენტს აკეთებს, დასრულდეს საზოგადოებისთვის მისაღებად.

არავის ვამართლებ, არც „მოლოტოვის კოქტეილები“ უნდა ყოფილიყო იქ, მაგრამ არის კიდევ ერთი რამ, რისიც ყველაზე მეტად მეშინია - პროვოცირება არ მოხდეს სიტუაციის. ერთხელ უკვე გავიარეთ ეს საშინელება და მეორედ ეს არ უნდა დავუშვათ!

- სამოქალაქო დაპირისპირებას გულისხმობთ?

- დიახ. სულ ტყუილია იმაზე საუბარი, რომ თურმე, მშვიდობიანი აქციებით ვერ მიაღწევ ვერაფერს. ეს არის საზოგადოების შეცდომაში შეყვანა. ორჯერ მივაღწიეთ მშვიდობიანი აქციებით ხელისუფლების შეცვლას - 2003 და 2012 წლებში. ასე რომ, ვიღაცებს ხელისუფლებაში მოსვლა თუ ეჩქარებათ, ეს სახიფათო გზაა! იმის თქმა, რომ ახალგაზრდობა ამას არ მოითმენს, ახალგაზრდობის პროვოცირებაა ძალადობრივი მეთოდებისკენ, რითაც დაინტერესებულია, სწორედ ჩვენი ჩრდილოელი მეზობელი. სამწუხაროდ, მაშინაც საკმაოდ რადიკალურმა ნაწილმა გაიმარჯვა და დღესაც თუ ამ რადიკალიზაციით წავედით, ცუდი ვითარება შეიქმნება.

- ბატონო ვახტანგ, რა ხდება ხოლმე ისეთ სიტუაციაში, როცა ხელისუფლების წინააღმდეგ საპროტესტოდ გამოსულ ხალხს არც ერთი ალტერნატიული პარტია არ მოსწონს?

- მოხდება გარკვეული ძვრები, იგივე, საზოგადოების აღქმებში... ოპოზიცია, რომელიც დღეს მაინც ფრაგმენტული და გაუგებარია, იმედი მაქვს, დალაგდება შემოდგომაზე. მთავარია, საზოგადოება არ აჩქარდეს და სასწრაფოდ არ მოინდომოს ხელისუფლების გზიდან ჩამოშორება. ოპოზიციონერებისთვის, სწორედ იმიტომ, რომ არ აქვთ მხარდაჭერა, შეიძლება მისაღები იყოს „ვარდების რევოლუციისნაირის“ მოწყობა და არჩევნებამდე მოსვლა ხელისუფლებაში, ვიდრე - არჩევნების გზით.

პროტესტი უნდა იყოს 12-პუნქტიან გეგმასთან დაკავშირებით, რათა ეს პუნქტები შესრულდეს ისე, როგორც საჭიროა. უნდა ვაიძულოთ ხელისუფლება, რომ ეს 12 პუნქტი მართლა შეასრულოს და არა - მოჩვენებითად. ეს იქნება უდიდესი გამარჯვება და თუ ასე მივალთ არჩევნებამდე, ყველაფერი დალაგდება.

სახელისუფლებო პარტიას ყოველთვის ჰქონდა მხარდაჭერა. ოპოზიციაში წასვლის შემთხვევაშიც დარჩება ამომრჩეველი, ენმ-ის მაგალითზეც ჩანს ეს, მიუხედავად იმისა, რა კატასტროფაც, ადამიანის უფლებების მხრივ, ნაციონალურმა მოძრაობამ გააკეთა. „ქართულ ოცნებასაც“ ეყოლება ელექტორატი ძალაუფლების დაკარგვის შემთხვევაში. ამას იმიტომ ვამბობ, რომ სხვა რეალობა იქნება და ამომრჩეველიც სხვაგვარადაა განწყობილი.

არჩევნების შედეგ, სურათი ყოველთვის ასეთია - „ქართული ოცნებისა“ და ენმ-ის მხარდაჭერა და კიდევ ერთი, ამ ორივეს ტოლფარდი ნაწილი, რომელიც წვრილ პარტიებზე ნაწილდება. ამ წვრილმა პარტიებმა უნდა შეძლონ კონსოლიდირება, ესაა გამოსავალი. 2024 წლის არჩევნებში, 5%-იან ბარიერს „ქართული ოცნებაც“ გადალახავს და ნაციონალური მოძრაობაც, მაგრამ თუ კონსოლიდირებული, წვრილი ოპოზიცია შეძლებს მესამე სექტორის გაერთიანებას, დიდი ალბათობით, ის შეიძლება გახდეს მმართველი ძალა, რომელიც იქნება რეალური კოალიცია და არა ისეთი, როგორსაც აქამდე მიჩვეული ვართ. ეს არის რეალური გზა, რომელიც ქვეყანას ამ ჩიხიდან გამოიყვანს. სხვა შემთხვევაში, ისევე, როგორც სააკაშვილმა ჩაანაცვლა შევარდნაძე და „ქართულმა ოცნებამ“ - ნაციონალური მოძრაობა, მართვის სისტემა არც ერთს შეუცვლია და დემოკრატიული ინსტიტუტები არც ერთს შეუქმნია, თუ ისევ ძალისმიერად მოხდება ხელისუფლების ჩანაცვლება, დარწმუნებული ბრძანდებოდეთ, ისევ იმავე წრეზე წავალთ და იმავე ჭაობში დავრჩებით. ქვეყნის ჭაობიდან ამოყვანის ერთადერთი, მშვიდობიანი გზა უნდა იყოს ეს, სადაც არანაირი ლაპარაკი არ უნდა იყოს „მოლოტოვის კოქტეილებზე“ და ა.შ. საქართველოში რეალურ, მშვიდობიან პროტესტს მოაქვს შედეგი.

- ამ თაობას - Generation Z, რომელიც იდგა პარლამენტთან, ალბათ, რადიკალურად პროდასავლური პოლიტიკური ძალა სჭირდება. გესახებათ რომელიმე პარტია, რომელიც ამ ნიშას დაიკავებს და გაძლიერდება ამ პროცესში?

- რთული პროცესი იქნება. პოლიტიკოსები თუ საკუთარ ამბიციებს დაივიწყებენ და რეალურ კონსულტაციებს დაიწყებენ ერთმანეთთანაც და საზოგადოებასთანაც, შეიძლება დაიწყოს მუშაობა და რაღაც ნიშნულამდე მივიდეს.

აქაც არის ერთი მომენტი - ლიდერები, რომლებიც მაინცდამაინც დიდი პოპულარობით არ სარგებლობენ საზოგადოებაში, უნდა განერიდონ ამ პროცესს, ან ერთი ნაბიჯით მაინც უკან დაიხიონ. აი, ეს იქნებოდა ყველაზე სწორი გამოსავალი.

სამწუხაროდ თუ საბედნიეროდ, თეორიულადაც კი არ ჩანს ლიდერი, რომელსაც შეუძლია ოპოზიციური ფლანგი გააერთიანოს.  ივანიშვილმა შეძლო ოპოზიციური ელექტორატის გაერთიანება და ეს რომ ვერ მომხდარიყო, ვითარება იმდენად დაძაბული იყო, რომ შეიძლება, სამოქალაქო დაპირისპირებამდე მივსულიყავით.

- როგორ ფიქრობთ, ახლაც ახლოსაა მსგავსი ვითარების საშიშროება?

- რადგან ასეთი ფიგურა არც საზოგადოებრივ და არც პოლიტიკურ რეალობაშია, სფეროც კი არ მოიძებნება, საიდანაც ასეთი ფიგურა წამოვა. გამსახურდია დისიდენტური წარმომავლობის იყო; შევარდნაძეს დიდი პოლიტიკური გამოცდილება ჰქონდა; სააკაშვილი მოვიდა დასავლური განათლებით, როგორც მექრთამეობასთან მებრძოლი; ივანიშვილი მოვიდა, როგორც დიდი ქველმოქმედი ანუ მათ ქარიზმატული ნაწილი ჰქონდათ და დღეს რომელი სფერო შეიძლება იყოს ისეთი, რომელსაც აქვს ავტორიტეტიც და ქარიზმაც? - გარკვეული დროის წინ, ეს იქნებოდა ეკლესია, მაგრამ დღეს იქაც პრობლემებია. ასე რომ, დღეს სფეროც კი არ არსებობს, საიდანაც ასეთი ლიდერი გამოჩნდება, მაგრამ მიუხედავად ამისა, თუ მღელვარება დაიწყო, ლიდერი აუცილებლად გამოჩნდება, ოღონდ სად წაგვიყვანს, კაცმა არ იცის.

 

ავტორი: თათია გოჩაძე